عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی عنوان کرد: وجود بقایای سموم در۹۰درصدمحصولات کشاورزی

به گزارش خبرنگار دیده بان علم ایران، دکتر مسعود توحیدفر که در نشست تخصصی نقش بیوتکنولوژی در اصلاح سبک زندگی در کانون مفتح آموزش و پرورش تهران سخن می‌گفت خاطرنشان کرد: در حال حاضر حدود ۲۸۸ نوع سم مختلف توسط کشاورزان کشور مصرف می شود که حدود ۹۵ درصد آنها وارداتی هستند. البته با توجه به تهدید جدی آفات و بیماری های گیاهی علیه محصولات کشاورزی که تا ۳۰ درصد محصولات را از بین می برند و همچنین با توجه به ساختار سنتی کشاورزی کشور استفاده وسیع از سموم علیه آفات در شرایط فعلی اجتناب ناپذیر است.

وی با بیان این که سرانه سموم مصرفی در ایران حدود ۴۰۰ گرم و در اروپا تنها ۷۰ گرم است، خاطرنشان کرد: استفاده از این میزان سم ضمن ایجاد مقاومت در آفات و در نتیجه ضرورت افزایش روزافزون حجم سموم مصرفی و همچنین استفاده از سموم شیمیایی قوی تر و خطرناک تر در بروز بیماری های مختلف به ویژه سرطان‌ها نقش بارزی دارد. براساس برآوردها حدود نیمی از موارد ابتلا به سرطان در کشور مستقیم و غیرمستقیم ناشی از کاربرد سموم شیمیایی در بخش کشاورزی است. بدیهی است که سموم شیمیایی که به گستردگی در مزارع استفاده می شوند تنها سلامت کشاورزان و مصرف کنندگان محصولات زراعی و باغی را تهدید نمی کند بلکه با وارد شدن سموم به آب و خاک و محیط زیست زندگی هزاران گونه مختلف مثل پرندگان و ماهی ها و به ویژه حشراتی از جمله پروانه ها و زنبورهای عسل نیز در معرض تهدید قرار دارد.

توحیدفر تصریح کرد: سموم شیمیایی با تاثیر بر  سیستم عصبی حشرات به انقراض بسیاری از گونه ها و کاهش شدید جمعیت گونه های دیگر منجر شده که متاسفانه تحقیقات انجام شده نشان می دهد سیستم عصبی انسان هم مشابه حشرات تحت تاثیر سموم شیمیایی قرار می گیرد؛ امری که در واقع در کاهش سطح تحمل و شیوع روزافزون بیماری های عصبی و روانی در جامعه نیز کاملا محسوس است.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی با بیان این که کشورهای در حال توسعه با استفاده از فناوری های نوین به ویژه زیست فناوری نیاز به مصرف سم در کشاورزی را تا حد زیادی کاهش داده‌اند، اظهار داشت: در مهندسی ژنتیک با انتقال ژن مقاومت در برابر آفات به گیاهان زراعی، آنها را در برابر آفات مصون می‌کنند و بدین ترتیب نیازی به مصرف سموم شیمیایی خطرناک ندارند. البته کاربرد مهندسی ژنتیک و تولید ارقام تراریخته تنها به مقاوم کردن گیاهان در برابر آفات محدود نمی شود بلکه با توجه به مشکل کم آبی و کاهش بارندگی، دانشمندان به تولید گونه های تراریخته مقاوم به کم آبی هم اقدام کرده‌اند که با توجه به شرایط رو به وخامت ایران از لحاظ کم آبی و کاهش روزافزون سطح زیرکشت محصولات کشاورزی و افزایش فزاینده جمعیت که قرار است طبق برنامه ریزی صورت گرفته به ۱۵۰ میلیون نفر بالغ شود، استفاده از فناوری مهندسی ژنتیک برای تامین امنیت غذایی کشور اهمیت حیاتی دارد.

وی خاطرنشان کرد: در کنار مشکلات و محدودیتهای کشاورزی کشور آن چه امنیت غذایی کشور را به نحوی مضاعف تهدید می کند الگوی غلط تغذیه در کشور است به طوری که در ایران، سرانه مصرف نان پنج برابر، روغن، سه برابر، برنج دو برابر و قند شش برابر سرانه کشورهای در حال توسعه و در مواردی متوسط دنیاست.

توحیدفر با اشاره به این که بخش عمده واردات ایران را محصولات کشاورزی و غذایی تشکیل می‌دهد، اظهار داشت: شاید برخی با توجه به وفور فرآورده های کشاورزی و غذایی در شبکه عرضه داخل کشور عمق خطری که امنیت غذایی  کشور را تهدید می کنند جدی نگیرند اما باید توجه داشت که با سهم عظیم واردات در تامین غذای کشور، امنیت غذایی ما کاملا در دست خارجی هاست و کافی است که مثلا واردات ذرت و کنجاله (خوراک طیور) به کشور متوقف شود تا در مدتی بسیار کوتاه قیمت هر کیلوگرم مرغ چندین برابر افزایش پیدا کند.

این پژوهشگر زیست فناوری خاطرنشان کرد: استفاده از فناوری مهندسی ژنتیک در بخش کشاورزی که برخی ناآگاهانه یا با انگیزه های خاص در برابر توسعه آن در کشور مانع تراشی می کنند می تواند ضمن کاهش مخاطرات شدید ناشی از مصرف سموم شیمیایی، عملکرد تولید محصولات مختلف را در واحد سطح بین ۳۰ تا ۹۰ درصد افزایش دهد و همچنین از تبعات جدی کاهش آب بر بخش کشاورزی کشور جلوگیری کند.

تولیدکننده نخستین پنبه تراریخته ایرانی اظهار داشت: سال‌هاست که به دلیل هزینه بالای سموم کشاورزی مورد نیاز برای مقابله با افات پنبه، کشت این محصولات استراتژیک در سیستان و بلوچستان متوقف شده که با رهاسازی و کشت پنبه تراریخته مقاوم به آفت می توان طلای سفید را به کشتزارهای این استان پهناور برگرداند و اقتصاد و اشتغال این خطه را متحول کرد.

وی در ادامه به یکی دیگر از مشکلات کشاورزی سنتی کشور که استفاده از کودهای شیمیایی برای افزایش عملکرد محصول است اشاره کرد و گفت: در ایران از کود اوره استفاده می شود که ماده ای شدیدا سرطانزا موسوم به نیروزامین تولید می کند که در برخی محصولات مثل سیب زمینی به شدت  در داخل غده ها تجمع یافته و سلامت مصرف کنندگان را تهدید می کند. کودهای فسفاته هم ماده سرطانزای دیگری تولید می کنند ولی چندان کم خطرتر نیستند. بیوتکنولوژی برای این تهدید هم راه حلی موثر دارد که استفاده از کودهای زیستی حاوی باکتری هایی است که مواد مفید را از خاک جذب کرده و به گیاه منتقل می کنند.

این متخصص مهندسی ژنتیک نجات گونه‌های گیاهی در معرض انقراض را از دیگر کاربردهای زیست فناوری در بخش کشاورزی عنوان کرد و گفت: محققان موفق شده اند لاله واژگون را که بومی ایران است با روش‌های بیوتکنولوژی حفظ کنند.

وی در  پایان تولید ماده ضدعفونی کننده دندان در گیاه توتون که به بازار مصرف هم عرضه شده، تلاش برای تولید واکسن در گیاهانی مثل کاهو، توت فرنگی و هویج به عنوان جایگزین واکسن‌های تزریقی، تولید انسولین در گیاه گلرنگ، تولید نخ پنبه در گیاه توتون، تولید برنج حاوی ویتامین آ، تولید گل های زینتی با رنگ‌های متفاوت (جدید)، تولید آناناس‌های رنگی و مشتری پسندتر، تولید مرغ‌هایی که تخم آنها حاوی مواد دارویی است، ایجاد گیاهان مهندسی ژنتیکی شده با قابلیت جذب CO2 بیشتر از هوا و … را مثالهایی از دستاوردها و زمینه های تحقیقاتی گسترده محققان مهندسی ژنتیک گیاهی دنیا در سال‌های اخیر عنوان و ابراز امیدواری کرد که با برنامه ریزی های صورت گرفته  زمینه توسعه و کاربرد هر چه بیشتر این فناوری های مفید در ایران نیز روز به روز فراهم تر شود.

انتهای پیام